हेमराज भट्ट
नेपालगञ्ज/सरकारले कलाकारहरुको कला संरक्षणमा ध्यान दिन नसकेको बेला नेपालगन्जका एक कलाकारले आफ्नै घरमा कला संग्रहालय स्थापना गरेका छन् ।
बिगत ३ दशक देखि पेन्टिङ्ग र हस्तकला बनाउँदै आएका कलाकार श्यामानन्द सिंहले नेपालगन्ज उपमहानगरपालिका वडा नम्वर ९ बाँकेगाउँ स्थित आफ्नै घरमा कला संग्रहालय स्थापना गरेका हुन् ।
बाल्यकाल देखिनै कलाकारिता क्षेत्रमा सक्रिय सिंहले कलाको संरक्षण तथा सम्बद्र्धनमा लागि परेको भएपनि कतै बाट सहयोग नपाईएपछि आफुले घरमै संग्रहालय संचालन गरेको बताए । कलाकार श्यामानन्द सिंहले आफ्नो घर भाडामा नदिई हाल संग्राहालय स्थापना गरि आम नागरिकका लागि निःशुल्क अवलोकन गर्ने गरि खुल्ला गरेका छन् । दिनरात पेन्टिङ्ग र हस्तकलाका सामाग्रीहरु बनाउनमा ब्यक्त सिंहको संग्रहालयमा हाल ५०० भन्दा बढी पेन्टिङ्ग तथा हस्तकलामा सामाग्रीहरु राखिएको छ ।
उनले सामान प्रयोग गरेर फ्याकिएका सामाग्रीहरु कागज, बोत्तल, प्लाष्टिक, काठ लगायतका सामाग्रीहरुको प्रयोग गर्ने गर्दछन् । संग्रहालयमा हाल विभिन्न प्रख्यात मठ मन्दिरहरु, विभिन्न धर्म तथा जातजातिको पहिचान झल्किने पेन्टिङ्गहरु राखेका छन् भने धरहरा, रानी महल, विभिन्न हातहतियार, भगवानका मुर्तिहरु, सवारी साधन, घरमा आवश्यक सामाग्री निर्माण गरेका छन् भने सन्देशमुलक चित्रहरु समेत राखिएका छन् । यस क्षेत्रकै पुराना कलाकार मध्येका एक सिंहले बनाएका हस्तकलाका सामाग्री तथा पेन्टिङ्गहरु यस क्षेत्र सँगै बाहिरका ठुल—ठुला होटेल तथा रेष्टुरेन्टहरुमा राखिएका छन् ।
कलाकार सिंहले संचालनमा ल्याएको संग्राहालयमा ५ रुपैया देखि ४ हजार सम्मका पेन्टिङ्गहरु रहेका छन् । कलाकारिता क्षेत्रलाई सबै क्षेत्रले उपेक्षा गरेकोमा सिंह निरास छन् । उनी भन्छन् —मैले कलाकारिताको उत्थानका लागि सबैलाई अनुरोध गरेको भएपनि कतैबाट सोचे अनुसार सहयोग पाएन् । उनले कला संग्रहालय सबैका लागि निःशुल्क अवलोकनका लागि संचालनमा ल्याएको बताए । एक बर्ष देखि संचालनमा ल्याएको उनको संग्रहालयमा सोचे अनुसार अवालोकनका लागि आउने नगरेको उनी बताउँछन् । कलाकारिता प्रतिको अभिरुचि नहुनु र बजारीकरण समेत नहुुनुले समस्या सिर्जना भएको उनको भनाई थियो ।
कागजबाट मुर्ति बनाउने पहिलो कलाकारको रुपमा स्थापित सिंहले संग्रहालय मार्फत कलाकारिता प्रतिको आकर्षण बढाउने र कलाकार उत्पादन गर्न सहयोग पुग्ने बिश्वास उनले लिएका छन् । आराम गर्ने उमेरमा समेत अहोरात्र हस्तकलाका सामाग्री निर्माण गरिरहेका कलाकार सिंहको यो कार्य निकै प्रशंसनिय छ । यस्ता कार्यहरुको प्रशंसा गर्दै कलाकारलाई उत्प्रेरीत गर्न सबै क्षेत्र लाग्न जरुरी छ । हाम्रो समाजमा रहेका यस्ता अदृष्य नायकहरुको खोजी गरि उनीहरुको कलाको सम्मान गर्न तर्फ सरकारी निकायको ध्यान जान जरुरी छ ।
