सेयरबजारका लगानीकर्ताहरु बजार उकालो लाग्दा खुसी हुने र घट्दा दुःखी हुनु स्वाभाविक हो । किनभने, सेयरबजार स्वाभावैले घटबढ भइरहन्छ । तर, अस्वाभाविक रुपमा हुने घटबढले भने समग्र अर्थतन्त्रलाई नै प्रभावित पार्ने गर्दछ ।
पछिल्लो समय नेपालको सेयरबजार निरन्तर ओरालो लागिरहेको छ ।
अनपेक्षितरुपमा बजार ओरालो लाग्दा यतिखेर लगानीकर्ताहरु निराश देखिन्छन् । सेयरमा गरेको लगानी चुलुम्मै डुब्दा पनि सरकारले सेयरमा बन्देज लगाएको छैन । पुराना त फसिसके भने नयाँ फस्ने क्रम जारी छ । धेरैले आफूसँग भएको जेथा बेचेर सेयरमा लगानी गरेका छन् । तर, निरन्तर सेयरको मूल्य घट्दा उनीहरु सडक छाप बन्नुपर्ने स्थिति आएको छ । प्रतिकित्ता दुई हजारमा किनेको सेयर ३०० रुपैयाँमा पनि बिक्री नभएको लगानीकर्ताको गुनासो छ ।
नया“ लगानीकर्ताले सेयर खरिद गर्न छाडिसकेका छन् । पुराना लगानीकर्ताहरु चिया पसलमा सेयर खरिदकर्ता खोज्दै हि“डिरहेका छन् । बैंक, फाइनान्स र विभिन्न संघ संस्थाले १०० रुपैया“ प्रतिकित्तामा सेयर निष्कासन गरे । नाफा हुने देखेपछि सेयर खरिद गर्नेहरुको ओइरो नै लाग्यो ।
तर, पछिल्लो समय वित्तीय संस्थाहरु पनि संकटमा फसेका छन् । यी संस्थाहरु आफैं घाटामा छन् । जसको कारण उनीहरुले बोनस दिनसक्ने अवस्था रहेन । वित्तीय संस्थालाई जति नाफा भो सोहीअनुसार सेयर लगानीकर्तालाई नाफा दिन्छन् । यसले गर्दा सेयरको मूल्य बढ्छ ।
छ महिनामा हामीले यति नाफा कमायौं भनेर वित्तीय संस्थाहरुले झूठो विवरण सार्वजनिक गर्दै आएका छन् ।सीधासाधा आमनागरिकलाई ‘मुर्गा’ बनाउन उनीहरुले यो रणनीति अपनाएको बुझिन्छ । यसो गरेपछि सर्वसाधारणले सोही बैंकमा लगेर रकम जम्मा गर्ने र सेयर खरिद गर्ने भएकाले यो योजना बनाइएको हो ।
आफू कमाउन र बोनस खानका लागि सीधासाधा जनता फसाउन मिल्छ ? सेयर धितो राखेर बैंक, फाइनान्सबाट कर्जा तिर्न नसकेर भाग्नुपर्ने अवस्था आएको छ । त्यसैगरी, घरजग्गा धितो राखेर सेयर किन्नेहरु सडकमा आइपुगेका छन् ।
आफूसँग भएको त सिध्याइहाले । यता, अरूसँग ऋण लिएर सेयरमा लगानी गर्दा उनीहरु पनि डुब्ने भए । सेयरको मूल्य घटेर वित्तीय संस्थाहरु पनि डुबेको बुझिन्छ । एकातिर सेयरको मूल्य घटेको छ भने सेयर धितो राखेर कर्जा लिएकाहरुले किस्ता तिर्न सकेका छैनन् । सेयर दलालीहरुलाई बैंक, फाइनान्सले सेयरले सेयरको मूल्य बढाउन लगाएका हुन् ।
सेयरको विषयमा ज्ञान नै नभएकालाई यसबाट नाफा हुन्छ भन्ने भ्रममा पारेर उनीहरुलाई फसाए । सेयर दलाल र वित्तीय संस्थाले महँगोमा सेयर बेचे, कमाए । तर, नाफा हुन्छ भनेर महँगोमा सेयर किन्ने निर्दोष जनताचाहि“ फसे ।
आफ्नो लगानीको बचाऊ माग गर्दै लगानीकर्ताहरुले सडकमा उत्रिने घोषणा गरिसकेका छन् । हिजो सरकारले सेयरमा लगानी गर भनेको हो ? महँगोमा सेयर खरिद गर भनेर सरकारले जबरजस्ती गरेको थियो र ? यसमा सरकारको के दोष ? फाइदा हुँदासम्म त सेयर यस्तो र उस्तो भन्ने यिनीहरु नै होइनन् ?
अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले समेत १०० को सेयर तीन हजारमा खरिद नगर्नू भनेर सुझाएका थिए । तर, कसैले टेरपुच्छर मानेनन् । आफू नाफा कमाउनका निम्ति महँगोमा सेयर किन्ने । अनि अहिले आएर सरकारलाई दोषी बनाउने ? यो पनि नैतिकता हो ?
अनशन बस्छौं भनेर सरकारलाई त्रास देखाइरहेका छन् । तर, प्रधानमन्त्री देउवाले सेयरको मूल्य बढाउने हो ? उनीहरु अनशन बसेर सेयरको मूल्य बढ्छ भने पनि ठिकै छ । हिजो जनतालाई हामी ठग्यौं भनेर उनीहरुले स्वीकार्नुपर्छ । जनताको चेत खुलेछ भनेर उनीहरुको मस्तिष्कमा छाप बस्नुपर्छ । अब सरकारले महँगोमा सेयर बेचेर सोझो जनता ठग्नेहरुलाई कारबाही गर्नुपर्छ । झूठो विवरण सार्वजनिक गरेर सेयरको मूल्य बढाउन खोज्ने वित्तीय संस्थालाई नेपाल राष्ट्र बैंकले कारबाही गर्नुपर्छ ।
-रविन कार्की, भक्तपुर
प्रकाशित मिति: मंगलबार, जेठ २४, २०७९ १०:०६
