काठमाडौं- नेपाली कांग्रेसका नेता डा. शशांक कोइरालाले आउँदो प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा वर्तमान गठबन्धनबीच नै तालमेल गरेर जानु उपयुक्त हुने बताए । शनिबार चितवनको भरतपुरमा सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्दै उनले उक्त कुरा बताएका थिए । तर, तालमेल गर्दा कांग्रेसलाई कम्तीमा पनि १०० सिट दिनुपर्ने धारणा उनले राखे ।
सत्तारूढ गठबन्धनबीच चुनावी तालमेलको निर्णय भई सिट बाँडफाडको खाका निर्माणलगायतका विषय अघि बढिरहेका बेला कोइरालाको यस्तो धारणा आएको हो । तालमेल गर्दा कांग्रेसले १०० सिट पाउनुपर्छ भन्ने मान्यता राख्ने कोइराला एक्ला नेता भने होइनन् । कांग्रेस महामन्त्री गगन थापा, नेता रामचन्द्र पौडेललगायतले गठबन्धन गर्दा कांग्रेसले कम्तीमा १०० सिट पाउनुपर्ने धारणा राखिरहेका छन् ।
कांग्रेस महामन्त्री गगन थापा, नेता रामचन्द्र पौडेललगायतले गठबन्धन गर्दा कांग्रेसले कम्तीमा १०० सिट पाउनुपर्ने धारणा राखिरहेका छन् । तर, गठबन्धनका अन्य दल खासगरी नेकपा माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी सहमतिमा आउने देखिँदैन । कांग्रेसलाई ८० सिट मात्रै दिने अडान गठबन्धनका चार दलको छ ।
शुक्रबार नेता पौडेलले कांग्रेसले १०० भन्दा बढी सिट नपाए गठबन्धनलाई कसिलो बनाउन समस्या हुने बताएका थिए । कांग्रेस महामन्त्री थापाले शनिबार भक्तपुरमा आयोजित एक कार्यक्रममा नेता÷कार्यकर्तालाई कांग्रेसको एकल बहुमत ल्याउनेगरी निर्वाचनमा होमिन निर्देशन दिएका थिए । उसो त कांग्रेस केन्द्रीय कार्यसमिति बैठकबाटै यो विषयको औपचारिक निर्णय गरिसकेको छ ।
सोमबार प्रधानमन्त्रीनिवास बालुवाटारमा बसेको कांग्रेसका पदाधिकारी र पँर्वपदाधिकारीहरूको बैठकमा पनि १०० सिट आफँसँग राखेर बाँकी सिट अन्य दललाई दिनुपर्ने सुझाव आएको छ । कांग्रेसलाई लाभ हुनेगरी टुंगोमा पुग्न उनीहरूको सुझाव छ ।स्थानीय तहको चुनाव र कांग्रेसको अवस्थालाई ध्यानमा राखेर अघि बढ्न नेताहरूले नेतृत्वलाई सुझाव दिए । स्थानीय तहको निर्वाचनमा कांग्रेसले प्राप्त गरेको मत परिणामलाई समेत आधार मानेर कम्तीमा १०० सिटभन्दा कम हुनेगरी बाँडफाड नगर्न सुझाव दिएका छन् ।
‘स्थानीय तहको चुनावमा पार्टीले प्राप्त गरेको मत र जनताको कांग्रेसप्रतिको विश्वासलाई आधार मानेर १६५ मध्ये १०० सिटमा कांग्रेसले दाबी छाड्न मिल्दैन भन्ने नेताहरूको मत रहेको छ,’ बैठकमा सहभागी एक नेताले भने । कतिपयले भने त्यसभन्दा तल झरेर गठबन्धन गर्नुपर्ने अवस्था आएको खण्डमा कांग्रेस कडारुपमा प्रस्तुत हुनुपर्ने सुझाव दिएका छन् । नेताहरूले चुनावमा स्वाभाविक तालमेल गरेर अघि बढ्नुपर्ने बताएका छन् ।
गठबन्धनका उम्मेदवार विजयी हुने कुरालाई केन्द्रमा राखेर व्यावहारिक, वैज्ञानिक र स्वाभाविक प्रकृतिको चुनावी तालमेल गर्नुपर्ने उनीहरूको मत छ । कांग्रेस सभापति एवं प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाले आगामी निर्वाचनमा गठबन्धनमा आबद्ध दलहरूसँग सिट बाँडफाडको विषयमा पार्टी कसरी प्रस्तुत हुने भन्ने विषयमा बैठक बोलाएका थिए ।
तर, कांग्रेसको प्रस्तावमा गठबन्धनका अन्य दल खासगरी नेकपा माओवादी केन्द्र र एकीकृत समाजवादी सहमतिमा आउने देखिँदैन । माओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहाल र एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपालले कांग्रेसबाहेकका चार दलले कम्तीमा ८५ सिट पाउनुपर्ने अडान राखेका छन् । यसो हुँदा कांग्रेसको भागमा जम्मा ८० सिट पर्नेछ । एकल बहुमत ल्याउने रणनीतिमा रहेको कांग्रेसलाई यसले असर गर्नेछ । कांग्रेसको १०० सिटको अडानले गठबन्धनका अन्य दलमा भने भय सिर्जना गरेको छ ।
प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फ १६५ र समानुपातिकतर्फ ११० सिटका लागि निर्वाचन हुनेछ । यसमा कुनै पनि दललाई एकल बहुमतका लागि १३८ सिट जित्नु आवश्यक हुन्छ । २०७४ को निर्वाचनमा प्रतिनिधिसभातर्फ कांग्रेसले प्रत्यक्षमा २३ र समानुपातिकतर्फ ४० सिट गरी ६३ सिट जितेको थियो ।
योपटक पनि समानुपातिक सिटलाई सोही अनुमान गर्दा कांग्रेसलाई एकल बहुमतका लागि प्रत्यक्षतर्फ ९८ सिट आवश्यक पर्छ । गठबन्धनका अन्य दल कांग्रेसलाई प्रत्यक्षतर्फ ९८ सिट दिन तयार छैनन् । सिट बाँडफाडमा कथं कांग्रेसलाई ९८ सिट दिने सहमति भयो भने पनि सबै क्षेत्रमा जितिन्छ भन्ने कुनै ग्यारेण्टी छैन । त्यसकारण एकल बहुमत ल्याउने कांग्रेसको योजना गठबन्धन गर्दा सफल हुने देखिँदैन ।
२०७४ को प्रदेशसभा र प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनमा मुख्यगरी दुई ठँला वाम दल नेकपा एमाले र नेकपा माओवादी केन्द्रले चुनावी तालमेल गरेका थिए । चुनावपछि पार्टी एकता गर्ने घोषणासहित एमालेले ६० र माओवादीले ४० प्रतिशत सिट बाँडफाड गरेर चुनावी तालमेल गरेका थिए । उक्त निर्वाचनमा एमालेले प्रतिनिधिसभामा प्रत्यक्षतर्फ ८० र समानुपातिकतर्फ ४१ सिट जितेको थियो । यस्तै, माओवादी केन्द्रले प्रत्यक्षतर्फ ३६ र समानुपातिकतर्फ १७ सिट जितेको थियो ।
यी दुई दलले चुनावपछि २०७३ जेठ ३ गते पार्टी एकता पनि गरे । तर, दुई पार्टीको एकतापछि बनेको नेकपाभित्रको अन्तरविरोध र नेकपा नाम विवादमा (ऋषि कट्टेलले दायर गरेको मुद्दामा) सर्वोच्च अदालतले २०७७ फागुन २३ गते सुनाएको फैसलापछि एकता भंग भयो । दुई पार्टी पुरानै अवस्थामा फर्किए ।
तर, अहिले एमाले सग्लो छैन । माओवादी पनि आंशिकरूपमा सग्लो छैन । माओवादी केन्द्रका रामबहादुर थापा, टोपबहादुर रायमाझी, लेखराज भट्ट, प्रभु साह, मणि थापालगायतका नेताहरू नेकपा विभाजनपछि एमालेमै बसे भने माधवकुमार नेपालले २३ जना सांसद लिएर नयाँ पार्टी गठन गरे– एकीकृत समाजवादी । जुन दल अहिले सरकारमा सहभागी छ ।
अघिल्लो निर्वाचनमा प्रतिनिधिसभातर्फ संघीय समाजवादी फोरम नेपालले प्रत्यक्षमा १० र समानुपातिकमा छ सिट जित्दा राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपाल (राजपा)ले प्रत्यक्षतर्फ ११ र समानुपातिकतर्फ छ सिट जितेको थियो । राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी, राष्ट्रिय जनमोर्चा, नयाँ शक्ति पार्टी नेपाल, नेपाल मजदुर किसान पार्टी र स्वतन्त्रले प्रत्यक्षतर्फ एक÷एक सिट जितेका थिए ।
प्रदेशसभातर्फ पनि तत्कालीन वाम गठबन्धन नै पहिलो बनेको थियो । निर्वाचन आयोगका अनुसार उक्त निर्वाचनमा एमालेले प्रत्यक्षतर्फ १६८ र समानुपातिकतर्फ ७५ सिटमा जित हात पारेको थियो । माओवादी केन्द्रले प्रत्यक्षतर्फ ७३ र समानुपातिकतर्फ ३५, कांग्रेसले प्रत्यक्षमा ४१ र समानुपातिकतर्फ ७२, संघीय समाजवादी फोरम नेपालले प्रत्यक्षमा २४ र समानुपातिकमा १३ सिट जितेको थियो ।
यसैगरी, राष्ट्रिय जनता पार्टी नेपाल (राजपा)ले प्रत्यक्षतर्फ १६ र समानुपातिकतर्फ १२ सिट जितेको थियो । स्वतन्त्र तीन, राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टी प्रत्यक्षमा शँन्य र समानुपातिकमा तीन, राष्ट्रिय जनमोर्चा प्रत्यक्षमा दुई र समानुपातिकमा पनि दुई सिटमा विजयी भएको थियो । नयाँ शक्ति नेपाल प्रत्यक्षतर्फ दुई र एक तथा नेपाल मजदुर किसान पार्टी प्रत्यक्षतर्फ एक र समानुपातिकतर्फ पनि एक सिटमा निर्वाचित भएका थिए ।
