बेलायतमा नेपालीहरुले मौसमी कामदारको रुपमा जाने राम्रो अवसर पाउँदै आएका थिए । छ महिनाको छोटो अवधि भए पनि आकर्षक कमाइ हुने भएकोले मौसमी कामदारको रुपमा रोजगारीमा जान चाहनेहरुका लागि रोजाइमा पर्दै आएको थियो । तर, बेलायतमा यस वर्ष मौसमी कामदारको रुपमा नेपालीहरु जान नपाउने भएका छन् । बेलायतको अध्यागमन विभागले दक्षिण एसियाली आप्रवासी कामदारहरू चरम शोषणमा परेको चेतावनी दिएपछि बेलायती कृषि फार्महरूले नेपालबाट कामदार नलिने जनाएका हुन् । यो नेपालीहरुका लागि दुःखद् समाचार हो ।
विगत केही वर्षदेखि धेरैले मौसमी कामदारका रुपमा गएर राम्रो आम्दानी गर्दै आएकामा अब त्यो बाटो बन्द भएको छ । यस्तो अवस्थामा आउनुमा नेपालीहरु स्वयं दोषी देखिन्छ । यस्तो भिषा कामदार आफैंले व्यक्तिगतरुपमा आवेदन दिएर जाने गरेका थिए । कामदारले मौसमी कामदारको रुपमा जान कुनै पनि शुल्क तिर्नु पर्दैन । तर, नेपालीहरु त्यहाँसम्म पुग्दा धेरै दलालीको फन्दामा पर्ने गरेका छन् । नेपालदेखि बेलायतसम्मै दलालहरुले ठूलो रकम लिएर आर्थिक शोषण गर्दै आएको विषय लुकेको छैन । बेलायतले यसमा सचेत गराउँदै आए पनि नरोकिएपछि यसपटक नेपालबाट कामदार लैजान नै बन्द गरेको बुझिन्छ ।
आप्रवासी मौसमी कामदार भित्र्याउन अनुमति पाएका पाँचवटा कम्पनीले नेपालबाट कामदार नलिने घोषणा गरिसकेका छन् । ती कम्पनीहरुले बेलायतको अध्यागमन विभागलाई उद्धृ्रत गर्दै नेपाली मौसमी कामदार स्वदेशमै शोषणमा पर्ने गरेको भन्दै नेपालबाट कामदार नल्याउन चेतावनी दिएका कारण यस वर्ष रोकिएको बेलायतको प्रतिष्ठित सञ्चारमाध्यम फाइनान्सियल टाइम्सले जनाएको छ ।
यसअघि पनि श्रमिकको क्षेत्रमा काम गर्ने विभिन्न गैरसरकारी संस्था तथा अधिकारकर्मीहरूले नेपालबाट विदेश जाने श्रमिकको शोषणबारे रिपोर्ट सार्वजनिक गरेका थिए । बेलायत जाने मौसमी कामदारहरूबाट नेपालकै एजेन्टहरूले चर्को शुल्क लिने गरेको अधिकारकर्मीहरुले आवाज उठाउँदै आएका छन् । त्यसको अनुसन्धानका क्रममा बेलायतको अध्यागमन विभाग तथा अन्य गैरसरकारी संस्थाहरूले कामदार नेपालबाटै ठगिएर आउने तथ्य फेला पारेको रिपोर्ट सार्वजनिक गरेका थिए । उक्त रिपोर्टका आधारमा कतिपय सञ्चारमाध्यमहरूले ‘कामदारको शोषण’ गरिएको भन्दै समाचारहरू प्रकाशित गरेपछि बेलायती कम्पनीहरूले तत्कालका लागि नेपालबाट मौसमी कामदार नल्याउने घोषणा गरेका उक्त सञ्चारमाध्यमले जनाएको छ ।
ब्रेक्जिट र युक्रेन युद्धले स्थानीय कामदारको अभाव भएपछि बेलायतले विभिन्न मुलुकबाट कृषि क्षेत्रमा काम गर्न छोटो समयका लागि कामदारहरू आयात गर्ने नीति लिएको थियो । सोही नीतिअनुरुप नेपालबाट पनि मौसमी कामदार लिने गरेका र समग्र मौसमी कामदारमध्ये करिब १० प्रतिशत हिस्सा नेपाली ओगटेको उल्लेख गरिएको छ । समाचारमा जनाइएअनुसार गत वर्ष मात्र दुई हजार ४७२ नेपाली मौसमी कामका लागि बेलायत पुगेका थिए ।
अर्कोतर्फ मौसमी कामदारको रुपमा बेलायत पुगेका अधिकांश नेपालीहरु नेपाल नफर्कने गरेको पाइएको छ । त्यसरी गएकामध्ये केही बेलायतमै शरणार्थीको रुपमा बस्ने र केही पोर्चुगललगायत युरोपेली मुलुकहरुमा भाग्ने गरेका कारण पनि नेपाली कामदार लैजान नचाहेको बुझिन्छ । यता सरकारले मौसमी कामदार पठाउने कार्यलाई व्यवस्थित नगर्दा पनि यो समस्या आएको देखिन्छ । हालै मौसमी कामदार व्यवस्थापनका लागि कार्यविधि ल्याए पनि त्यसमा कुन–कुन देशलाई समेट्ने भन्ने प्रस्ट छैन ।
र, उक्त कार्यविधि कार्यान्वयनमा आइसकेको छैन । छोटो अवधिको रोजगारीका लागि उत्कृष्ट गन्तव्यमा रोजगार बन्द हुनुलाई गम्भीररुपमा लिनुपर्छ । स्वदेशमा रोजगारीको अवसर नहुँदा यस्तो अवसरलाई सदुपयोग गर्नुपर्नेमा उल्टै दुरुपयोग गर्नुको परिणाम हो यो । यसको दोषी सरकार वा त्यहाँ जाने कामदार ? प्रश्न अनुत्तरित छ ।
प्रकाशित मिति: आइतबार, माघ २२, २०७९ १४:३०
