काठमाडौं– कोशी प्रदेश नामकरणको विरोधमा यतिबेला पूर्वी नेपालमा विभिन्न दस्ता निर्माणले तरंग पैदा गराएको छ । लिम्बुवान भोलेन्टियर्सदेखि किरात फोर्स लेखिएको कालो टिसर्टधारीले परेड खेलेको दृश्यहरु सामाजिक सञ्जालमा देखिन थालेका छन् ।
उनीहरुले लगाएका टिसर्टमा नामकरणको विरोधकै क्रममा सहादत प्राप्त गरेका पदम लिम्बू लाजेहाङको तस्बिर देखिन्छ । नामकरणको विरोधमा उत्रन परेड खेल्दै गरेका भिडियोहरु सार्वजनिक भएपछि राष्ट्रिय सुरक्षामा चुनौती पुग्ने भन्दै चिन्ता व्यक्त हुन थालेको छ ।
गृह मन्त्रालयका एक उच्च अधिकारीले मन्त्रालय मातहतका सुरक्षा संयन्त्रहरूबाट लिम्बुवान भोलेन्टियर्सबारे सूचनाहरू प्राप्त भइरहेको र यो दस्ता कति खतरनाक हो ? विश्लेषण भइरहेको बताएका छन् । ती अधिकारीकाअनुसार यस्ता लडाकु दस्ताले राष्ट्रिय सुरक्षामा चुनौती दिनसक्छ । तर, गृहले यो दस्ताबारे के गर्ने भन्ने सोचेको छैन ।
‘कोशीमा उठेको राजनीतिक मुद्दा हो । यसको हल राजनीतिक रूपमै हुँदा राम्रो । किनभने देशको सुरक्षा चुनौती हुनसक्ने यो दस्ताको गठन नै राजनीतिक उद्देश्य प्राप्ति खातिर देखिन्छ,’ ती अधिकारीले प्रभावसँग भने, ‘तर, प्राप्त सूचनाहरूको गहिरो विश्लेषण गर्दै छौं । र, हामीले अहिले नै केही सोचिएको छैन ।’
दस्ता भने आन्दोलनरत पहिचान पक्षधरमध्येको एउटा दल संघीय लोकतान्त्रिक राष्ट्रिय मञ्च निकट छ । पहिले नै गठन भएको यो दस्तालाई हतियार चलाउन र दुष्मनविरुद्ध लड्न हाल आएर भूतपूर्व सुरक्षाकर्मीहरू सेना, नेपाल प्रहरी र सशस्त्र प्रहरीले तालिम दिइरहेको उक्त दलका एक नेताले बताए । ती नेताको भनाइमा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीको कोशी भ्रमणपछि भने पूर्वमाओवादी लडाकुहरू पनि लडाकु दस्तामा आउन थालेका छन् ।
एलभीबाहेक पहिचानवादीहरूले लडाकु दस्ताकै रुपमा ‘किरात फोर्स’ र ‘काङ्सोरे फोर्स’ गठन गरेको विवरणहरू पनि सार्वजनिक भएका छन् । यी दुई लडाकु दस्ताबारे भने आधिकारिक धारणा पहिचान पक्षधरहरूबाट सार्वजनिक भएको छैन । तर, यी दुई दस्ता भने गत १७ फागुनयता गठन भएको ठानिएको छ ।
नेपाल प्रहरीका पूर्वप्रहरी नायव महानिरीक्षक हेमन्त मल्ल कुनै पनि लडाकु दस्ता देशको राष्ट्रिय सुरक्षामा गम्भीर चुनौती हुने बताउँछन् । उनले यस्ता दस्तामाथि नियन्त्रण गर्नु सरकारको दायित्व हुने बताए । तर, कोशीमा देखिएको आन्दोलनप्रति ठूला राजनीतिक दलहरू जिम्मेवार हुनुपर्ने उनलाई लाग्छ । यदि, आन्दोलनलाई खेलाँची ठानिए आन्दोलनरत पक्षले दस्तालाई मजबुत बनाउँदै जाने र त्यसलाई नियन्त्रण गर्न मुस्किल पर्न सक्छ ।
उनी थप भन्छन्, ‘शीर्ष नेताहरू आन्दोलनलाई व्यवस्थापन गर्नुको सट्टा भड्काउन लागेको देखिन्छ । यो राम्रो होइन ।’
एमाले अध्यक्ष ओली एक सातादेखि कोशी प्रदेशका जिल्लाहरूको दौडाहामा रहँदा पहिचान पक्षधरहरू उनीविरुद्ध उत्रिएका छन् । उनलाई कालो झण्डा देखाउँदै प्रदर्शन गरिरहेका छन् । तर, ओलीले पहिचान पक्षधर आन्दोलनकारीहरूलाई आतंककारी र आन्दोलनलाई आतंकको संज्ञा दिएका छन् । आन्दोलनकारीहरूलाई भड्काउने खालका अभिव्यक्ति लगातार दिँदै आएका छन् ।
शनिबार पाँचथरको फिदिम पुगेका ओलीले चुनौती दिँदै भने, ‘दुई–चार जना केटा सडकमा उफ्रँदैमा प्रदेशको पुनःनामकरण हुँदैन, सक्छौ भने जनताको मन जितेर दुई तिहाइ मतसहित संसद् छिरेर संशोधन गरेर देखाओ ।’
पहिचान पक्षधरहरू १७ फागुनदेखि लगातार आन्दोलनमा छन् । उनीहरूले पदम लिम्बु (लाजेहाङ)लाई गुमाएका छन् । केही आन्दोलनकारी घाइते छन् । केहीलाई भने प्रहरीले नियन्त्रणमा लिएको छ । आन्दोलनमै रहेकी एक जना नेतृ निरन्ती तुम्बापोले प्रहरीले शान्तिपूर्ण आन्दोलनलाई दमन गर्दै आएको बताएकी छन् ।
यसबीच तिनै पहिचान पक्षधर आन्दोलनकारीहरूले लडाकु दस्ता गठन गरेको विवरणहरू सार्वजनिक भएको हो । उनीहरू सशस्त्र हुन्छन् कि हुँदैनन् ? त्यो खुलेको छैन ।
यसअघि नेकपा माओवादी पनि तत्कालीन प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवासँग ४० बुँदे माग राखेर सशस्त्र दस्ताको रूपमा जनमुक्ति सेना गठन गर्दै युद्धमा गएको थियो । त्यसरी नै लिम्बुवान भोलेन्टियर्स, किरात फोर्स र काङ्सोरे फोर्स पनि युद्धमा गए कोशीले देशको राष्ट्रिय सुरक्षामा गम्भीर खलल पु¥याउने विश्लेषण हुँदै आएको छ ।
प्रकाशित मिति: आइतबार, वैशाख १७, २०८० १२:०९
