नागरिकको पहिचान नागरिकता । त्यही नागरिकता पाउनका लागि नेपाली सिमाना नजिक बसोबास गर्ने छिमेकी देश भारतका कतिपय मानिसहरुले नेपाली नागरिकता बनाउने चर्चा बेला बखतमा हुने गरेको छ । अहिले पनि तरार्ईका २२ जिल्लाको सीमामा बसोबास गर्ने अधिकांश भारतीय नागरिकहरुसँग नेपालको नागरिकता छ । उनीहरुसँग भारतको नागरिकता पनि छ । उनीहरु दुवै देशका नागरिक ! नेपाल आउँदा यताको भारत जाँदा उताको नागरिक क्या गज्जब छ ।
२०७२ सालतिर पूर्वकृषिमन्त्री करिमा बेगमलाई भारतीय नागरिकलाई नेपाली सिफारिस गरेकै नागरिकता बनाइदिएका कारण पर्सा जिल्ला अदालतले २० हजार जरिवाना ग¥यो ।
तर, अहिले अवस्था फेरिएको छ । भारत तथा तिब्बतका नागरिकहरु नेपाली नागरिकता लिन जति पनि पैसा खर्च गर्छन् त्यस्तै नेपाली नागरिक भुटानी शरणार्थी बनेर होस् कि विगतमा माओवादी पीडित बनेर अमेरिकन नागरिक बन्ने उत्तिकै छन् ।
मट्याङ्ग्राको दिमागमा के परेछ कुन्नि अचेल अमेरिकन बन्ने भूत सवार भएको छ । उठ्दा बस्दा होस् कि सुतेको बेलामा सपना देख्दा पनि अमेरिकन नागरिक भएको सपना पो देख्न थाल्या छ । नदेखोस् पनि किन ? मान्छेहरु घरखेत नै बेचेर रित्तो बनी जंगलै जंगलको बाटो, भोक प्यास केही नभनि पैदल नै गएको धाक दिन्छन् । हुँदाहुँदा आफ्नो देशको नागरिकता नै त्यागेर लाखौं खर्चेर भुटानी शरणार्थी बनेर त जान्छन् । अनि मट्याङ्ग्रालाई अमेरिका जान मन किन नलागोस् । मट्याङ्ग्रालाई फेरि एकपटक अमेरिका जाने मनले निकै तै तताएको छ । त्यही भएर उसको मुखमा एउटा सम्वाद सधैं झुण्डिइ नै रहन्छ कि ‘फेरि एक पटक अमेरिका जान मन लाग्यो ।’
मट्याङ्ग्रालाई अमेरिका जान मन लागेपछि उसका साथीभाइले ‘ट्रिट ख्वाएछन्’ त्यो पनि चानचुने ठाउँमा हो र ? ठमेलको मस्तानामा । केटो अमेरिका पो जाँदै छ त ? पहिले पनि गएर आको फेरि जान मन लाग्या छ । अब ऊ मट्याङ्ग्रो अमेरिकन नागरिक बन्छ । साथीहरु ‘ट्रिट’ ख्याउँदा–ख्वाउँदै आफैं ट्रिपमा पुगिसके । ठमेलको क्लबमा पुगेपछि ट्रिपमा केटाहरु झ्याप । नहुन् पनि किन ? मट्याङ्ग्रोलाई फेरि पनि अमेरिका जान मन लाग्या छ ।
साथीहरु रमरममा छन्, सेता स्याप्रामा जूनकीरीहरुले घेरा हाले बसेका छन् । मट्याङ्ग्रालाई अमेरिका जान मन लागेर ट्रिपमा टोली झ्याप हुने बेला भइसक्यो । जूनकीरीहरु तिर हान्दै छन् । जूनकीरीहरुका लागि यो नियमित क्रिया नै हो । दैनिक दर्जनौं ट्रिपमा झ्याप हुनेहरुलाई जूनकीरीहरुको मधुर उज्यालो आफ्नो सेता स्याप्रामा लिपिक्कै टाँसिदिएपछि त स्वर्ग नै पुग्छन् । त्यसपछि पो सुरु हुन्छ कथा ।
जूनकीरीहरुले हरेकलाई अंकमालमा झुण्ड्याएका छन् । मट्याङ्ग्राले गफ दिनु दिएको छ । उसको गफ सुनेर एउटा जूनकीरीलाई अहिले नै उहीसँग पो हिड्न मन लागिसक्यो गाँठे । दिनुको पनि सीमा हुन्छ नि ? मट्याङ्ग्रा रमरममा जूनकीरीको गाला मुसार्दै भन्छ, ‘साला यस्तो देशमा बसेर पनि हुन्छ मलाई फेरि एकपटक अमेरिका जान त्यसै मन लागेको हो र !’ मानौं ऊ पटकपटक अमेरिका बसेर अमेरिकन स्वाद वर्णन गरिरहेको छ ।
अरु दंग छन् । सवै लोलाइसके । जूनकीरीहरु राम्रै हात परेकोमा सोचमा पूmर्तिलोसँग जे–जे गरे पनि खुसीका तरंग पस्किरहेका छन् । एउटी जूनकीरीले मट्याङ्ग्राका चिउँडोमा च्याप्प समाउँदै भन्छे, ‘भनन राजा साँच्चै किन अमेरिका जान मन लागेको ? मिल्छ भने मलाई नि लैजाऊ न ।’ मधुर मुस्कान दिन्छे !
चिउँडोमा समातेर जूनकीरीले राजा भन्दिएपछि रमरम भएका ठेट्नाहरुलाई के चाहियो र ! गफ दिन थालिहाल्छ । यो देशमा के छ र बस्ने । के सुविधा छ र बस्ने । सरकार छ र यहाँ बस्न ? खै रोजगारी ? खै सुरक्षा ? खै आत्मनिर्भरता ? बुढा नेताहरु पाल्नमात्र यहाँ बस्ने ? उल्टै प्रश्न गर्छ । अनि भन्छ वा त्यो अमेरिका, यो सहर, त्यहाँको काम, हरेक हप्ता तलव त्यो पनि डलरमा । त्यो पो जिन्दगी । त्यस्तै नागरिकता त्यागेर अमेरिका भासिँदै छन् टोली ?
गफ यसरी दियो कि मानौं । अमेरिका स्वर्ग हो नेपाल त नेताहरुकै कारण नर्क बन्दै छ । हुन पनि त्यस्तै देखिएको छ । सुरमा भन्छ । यस्तो पनि हुन्छ ? एउटा नेपाली मान्छे पचासौं लाख मन्त्री सचिवलाई बुझाएर शरणार्थी भएर अमेरिकन बन्न चाहिरहेको छ । किन ? नेताले बुझ्नु पर्दैन ? केटाहरु विदेश जान लागे भनेर लाखौं रुपैयाँ नक्कली शरणार्थी बनाउन लिने कि देश किन छाड्न लाग्यौं । नागरिकता किन त्याग्न लाग्यो भनेर रोक्ने हँ ?
झ्यापमा भए पनि राम्रै गफ मट्याङग्राले दिइरहेको छ । एउटा भारतीय वा तिब्बतीय नागरिकलाई नेपाली नागरिक बनाउन खुसी हुने अनि नेपाली नागरिकले नागरिकता त्याग्दा पनि किन त्याग्दै छन् भन्नुको सट्टा नोटका बिटामा अर्के देशको नागरिक बनाइदिने ? वा क्या जनप्रतिनिधि रोजेका छौं हामीले मट्याङग्राले जूनकीरीलाई समेत गफ दिन थाल्छ । त्यसै त्याग्छन् नेपाली नागरिकता ? कुनै बेला रवि लामिछाने त्यागेर गएको हैन ?
उसलाई पनि एक पटक नेपाल आउन मल लागेर पो आएको त ? त्यही भएर मलाई पनि एक पटक फेरि अमेरिका जान मन लाग्यो । त्यहाँ सब चिज छ । दाम, काम । केहीको चिन्ता लिनु पर्दैन । न कामको न दामको । यहाँ जस्तो आफूले कमाएर नेता पनि पाल्नु पर्दैन । अमेरिका भनेको अमेरिका नै हो । कम्तीमा आफ्नो नागरिकका लागि केही त गर्छ ? तर, यो देशका नेताहरु आफ्नो नागरिकलाई अर्कै देशको भनेर नागरिकता बेचिदिन्छ । त्यही भएर मलाई एक पटक फेरि अमेरिका जान मन लागेको छ ।
मट्याङग्राको कुराले निकै प्रभावित भएर होला तीन खोका हानिसकेकी जूनकीरी सेता स्याप्रामा मट्याङग्रालाई तानेर भन्छे साँच्चै तपाईं कहिले फर्कनुभएको अमेरिकाबाट मलाई नि लैजानुस् न प्लिज म जे गर्न पनि तयार छु ।
जूनकीरीको कुरा सुनेर झ्यापमा मट्याङग्रो भन्छ, म तिमीलाई लैजान सक्दिन तिमीलाई नागरिकता त्याग्न लगाएर अर्काको देश अमेरिकामा लैजाँदा पाप लाग्छ । म आफैंलाई पटकपटक अमेरिका जान मन लाग्नेमात्र हो । अहिले पनि फेरि एक पटक अमेरिका जान मन लागेको मात्र हो । पहिले पनि अमेरिका जान मन लागेको थियो । मलाई मन मात्र लाग्ने हो ? जूनकीरी ट्वाँ !
प्रकाशित मिति: मंगलबार, जेठ ९, २०८० १२:३०
