काठमाडौं– संयुक्त राज्य अमेरिकाको दक्षिण र मध्य एसिया मामिलासम्बन्धी सहायक विदेशमन्त्री डोनाल्ड लुले नेपालमा मिलेनियम च्यालेञ्ज कर्पोरेसन (एमसिसी) कार्यान्वयनको स्थितिबारे जानकारी लिएका छन् । एकदिने नेपाल भ्रमणमा शुक्रबार यहाँ आएका उनले राजनीतिक भेटवार्ताका क्रममा सरकार र राजनीतिक दलका नेतृत्वसँग यसबारे जानकारी लिएका हुन् ।
नेपालमा सर्वाधिक विवादास्पद बनेको अमेरिकी सहयोग परियोजना एमसिसी कार्यान्वयनका लागि दबाब सिर्जना गर्नु उनको भ्रमणको मुख्य उद्देश्य देखिएको छ । राजनीतिक नेतृत्व र अमेरिकी राजदूतावासका कर्मचारीहरूसँग भेटघाट
गरेर उनले गत वर्षदेखि कार्यान्वयनमा रहेको परियोजनाबारे शुक्रबार जानकारी लिएका हुन् ।
त्यस क्रममा उनले परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउद, नेपाली कांग्रेसका सभापतिसमेत रहेका पूर्वप्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवा र अर्का पूर्वप्रधानमन्त्री तथा नेकपा एमालेका अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीसँग राजनीतिक भेटवार्ता गरे । भेटपछि एमाले विदेश विभाग प्रमुख डा. राजन भट्टराईले पार्टी केन्द्रीय कार्यालय च्यासलमा भएको भेटमा लुले एमसिसी कार्यान्वयनको चरणमा गएको भन्दै धन्यवाद ज्ञापन गरे ।
‘लु शिष्टाचार भेटका लागि आउनुभएको थियो । उहाँले एमसिसी परियोजना कार्यान्वयनमा जान लागेको भन्दै त्यसका लागि धन्यवाद व्यक्त गर्नुभयो । हाम्रो तर्फबाट पनि धन्यवाद दियौं,’ भट्टराईले पत्रकारहरूसँग भने । लुसँगको शिष्टाचार भेटमा पार्टी उपमहासचिव विष्णु रिमाल, विदेश विभागका प्रमुख भट्टराई र सचिव अञ्जान शाक्य सहभागी थिए ।
लु शुक्रबार बिहान काठमाडौं आइपुगेका हुन् । ओलीभन्दा अघि उनले परराष्ट्रमन्त्री एनपी साउदसँग भेटवार्ता गरेका थिए ।परराष्ट्रमन्त्रीका प्रेस संयोजक केशव साउदका अनुसार लुले अमेरिकी अर्थतन्त्रमा नेपाली समुदायकोसमेत योगदान रहेको चर्चा गरेका थिए । नेपाल त्यस क्रममा नेपाली नागरिकले अमेरिकामा रहेर योगदान गरिरहेको भन्दै प्रशंसा गरे ।
अमेरिकामा नेपाली समुदायको उपस्थितिले दुई देशको सम्बन्धलाई थप सकारात्मक दिशातर्फ अघिबढाएको पनि लुको भनाइ रहेको साउदले बताए । ‘अमेरिकी डायस्पोरामा नेपालीहरूको उपस्थितिले नेपाल–अमेरिका सम्बन्धलाई सकारात्मक दिशातर्फ अघि बढाएको चर्चा भेटमा भयो । अमेरिकाको अर्थतन्त्र विकासमा नेपालीहरूले गरेको योगदानको
डोनाल्ड लुले उच्च प्रशंसा गर्नुभएको छ,’ साउदले प्रभावसँग भने, ‘अमेरिकी समाजमा नेपाली समुदायको उपस्थिति यसैगरी बलियो हुँदै जाओस् भन्ने चाहना पनि राख्नुभएको छ ।’
परराष्ट्रमन्त्री साउदले भने अमेरिका जाने भिसाको मितिमा धेरै लामो ग्याप रहने गरेकाले त्यो समय–अन्तर घटाइदिन आग्रह गरे । आग्रहअनुसार काठमाडौंस्थित अमेरिकी दूतावासको क्षमता अभिवृद्धि गरेर त्यो ‘ग्याप’ छोटो गर्ने आश्वासन लुले जनाए ।लुले नेपाली कांग्रेसका सभापति देउवासँग पनि भेट गरेका छन् ।
भेटबारे देउवाले ट्वीट गर्दै भनेका छन्, ‘अमेरिकी सहायक विदेशमन्त्री डोनाल्ड लुसँग फलदायी भेटघाट गर्न पाउँदा खुसी लागेको छ । नेपाल–अमेरिका सम्बन्धलाई थप सुदृढ बनाउने विषयमा रचनात्मक छलफल भयो, नेपालको विकास र शान्ति, लोकतन्त्रको प्रवद्र्धनमा अमेरिकी सरकार र लुको अटल सहयोगका लागि कृतज्ञ छु ।’लुले प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालसँग भने पारिवारिक भेट गरेका छन् । पत्नी वियोगमा रहेका कारण प्रधानमन्त्रीसँग राजनीतिक भेटवार्ता नगरेका हुन् । लुले प्रधानमन्त्री दाहालपत्नी सीताको निधनप्रति श्रद्धाञ्जली व्यक्त गर्दै पुष्पगुच्छा अर्पण गरेका थिए ।
लुलाई दक्षिण तथा मध्य एसिया मामिलाका प्रभावशाली विदेश सहायकमन्त्री मानिन्छ । यसअघि उनी दुईपटक नेपाल आइसकेका छन् । पूर्वप्रधानमन्त्री देउवा नेतृत्वको मन्त्रिपरिषद्ले एमसिसी अनुमोदन नगर्ने निर्णय गरेपछि उनी नेपाल तारन्तार आएका थिए । एमसिसी सम्झौता अनुमोदनका लागि दबाब दिएका थिए । दबाब थेग्न नसकेर अन्ततः नेपालले व्याख्यात्मक घोषणासहित १५ फागुन २०७८ मा एमसिसी संसद्बाट अनुमोदन ग¥यो । हाल कार्यान्वयनमा छ । जबकि, नेपालमा एकथरीले एमसिसीलाई अमेरिकी सरकारको हिन्द–प्रशान्त सैन्य रणनीतिको एउटा अंगको रूपमा अथ्र्याउँदै
आएका छन् ।
तर, संसद्ले नै अनुमोदन गरेपछि कार्यान्वयनमा गएको छ । लुले आफ्नो नेपाल भ्रमणको क्रममा भने स्टेट पार्टनरसिप प्रोग्राम ‘एसपिपी’मा सहभागी हुन सरकारलाई आग्रह गरेको थियो । हालसम्म सरकारले एसपिपी सहभागिता जनाउने÷नजनाउनेबारे स्पष्ट पारेको छैन ।लु अमेरिकी विदेश मन्त्रालयमा ३० वर्षभन्दा बढी समय सेवा गरेका अनुभवी सहायकमन्त्री हुन् । सन् २०२१ को १५ सेप्टेम्बरमा अमेरिकी विदेश मन्त्रालयको दक्षिण र मध्य एसियाली मामिलाको ब्युरोमा उनी सहायक विदेशमन्त्री नियुक्त भएका थिए ।
सहायक विदेशमन्त्री हुनुअघि भने उनी सन् २०१५ देखि २०१८ सम्म अल्बानिया र २०१८ देखि २०२१ सम्म कीर्गिजस्तानमाअमेरिकी राजदूतका रूपमा रहेका थिए
