काठमाडौं– मध्यपूर्वमा इजरायल–हमासबीच युद्ध चर्किएपछि केही ढिला गरी संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेस नेपाल आइपुगेका छन् । प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहालको निमन्त्रणमा चार दिने औपचारिक भ्रमणका लागि उनी आज बिहान १ बजे नेपाल आइपुगेका हुन् ।
नेपालमा शान्ति प्रक्रियाका बाँकी कार्यभार पूरा नभइरहेको अवस्थामा भएको महासचिव गुटेर्रेसको भ्रमणलाई अर्थपूर्ण रूपमा हेरिएको छ । गुटेर्रेसले बारम्बार नेपाल सरकारलाई संक्रमणकालीन न्याय प्रक्रिया टुंग्याउन दबाब दिँदै आएका छन् ।
उनले मंगलबार प्रतिनिधिसभा र राष्ट्रियसभाको संयुक्त बैठकलाई सम्बोधन गर्ने कार्यक्रम तय गरिएको छ । त्यस क्रममा उनले नेपालको शान्ति प्रक्रियालाई लिएर संयुक्त राष्ट्रसंघको धारणा राख्न सक्ने प्रतिनिधिसभाकी उपसभामुख इन्दिरा राना मगरले जानकारी दिइन् ।
महासचिव गुटेर्रेसको भ्रमण र संसद्मा हुने सम्बोधनले नेपालको शान्ति प्रक्रियाको अतिरिक्त इजरायल र गाजाको लडाकु समूह हमासलाई युद्ध, नेपालको शान्ति सेनामा सहभागिता र जलवायु परिवर्तनको प्रभावका विषयमा विश्व समुदायको ध्यान आकृष्ट गर्न पनि मद्दत पुग्नेछ ।
इन्दिरा राना मगर
उपसभामुख, प्रतिनिधिसभा
‘महासचिव गुटेर्रेस मानवअधिकारवादी नेता पनि हुनुहुन्छ । उहाँले नेपालमा संक्रणकालीन न्यायिक प्रक्रिया टुंग्याएर पीडित पक्षलाई राहत, परिपूरण र क्षतिपूर्तिका लागि सरकारलाई पटक–पटक दबाब दिँदै आउनुभएको छ,’ उपसभामुख रानाले प्रभावसँग भनिन्, ‘उहाँको चासो नेपालको शान्ति प्रक्रियामा रहन सक्छ ।’
यसअघि महासचिव गुटेर्रेसको नेपाल भ्रमण तालिका २६ देखि २९ असोज थियो । त्यसअघि नै संक्रमणकालीन न्यायसँग सम्बन्धित दुईवटा विधेयक पारित गर्ने सरकारको तयारी भएको थियो । प्रतिनिधिसभाको कानुन, न्याय तथा मानवअधिकार समितिले विधेयक पारित गर्नुअघि भने शीर्ष नेताहरूको राय लिन चाहेको थि । तर, राय लिएकै छैन । यहीबेला महासचिव गुटेर्रेस नेपाल भ्रमणमा आइपुगेका हुन् ।
गुटेर्रेसको भ्रमण र संसद्मा हुने सम्बोधनले नेपालको शान्ति प्रक्रियाको अतिरिक्त गाजामा इजरायल र प्यालेस्टाइनी लडाकु समूह हमासबीचको युद्ध, नेपालको शान्ति सेनामा सहभागिता, जलवायु परिवर्तनको प्रभाव, दिगो विकास तथा शान्ति प्रक्रियाका विषयमा विश्व समुदायको ध्यान आकृष्ट गर्न पनि मद्दत पुग्ने उपसभामुख मगरको बुझाइ छ ।
प्रधानमन्त्री दाहालले गत असोजमा न्युयोर्कमा सम्पन्न संयुक्त राष्ट्रसंघको ७८औं साधारणसभा र इटलीको रोममा गत साउनमा सम्पन्न राष्ट्रसंघीय खाद्य प्रणालीसम्बन्धी शिखर सम्मेलनमा सहभागी हुने क्रममा महासचिव गुटेर्रेसलाई नेपाल भ्रमणको निम्तो दिएका थिए । जसअनुसार गुटेर्रेस नेपाल भ्रमणमा आएका हुन् । उनको भ्रमणलाई सरकारले उच्च प्राथमिकता दिएको छ ।
परराष्ट्रमन्त्री नारायणप्रसाद साउदले उनलाई राति त्रिभुवन अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा स्वागत गरेका छन् । आजै दिउँसो गुटेर्रेस र साउदबीच द्विपक्षीय भेटवार्ता हुनेछ । लगत्तै उनले प्रधानमन्त्री दाहाल र राष्ट्रपति रामचन्द्र पौडेलसँग छुट्टाछुट्टै भेटवार्ता गर्नेछन् । त्यसपछि पूर्वप्रधानमन्त्रीहरूसँग सामूहिक भेटवार्ता गर्ने कार्यतालिका छ ।
परराष्ट्र मन्त्रालयका अनुसार महासचिव गुटेर्रेसले आजै ललितपुरको पाटन दरबार स्क्वायरको अवलोकन गर्ने र साँझ प्रधानमन्त्री दाहालले आयोजना गर्ने रात्रिभोजमा सरिक हुनेछन् । भोलि सोमबार भने उनी जलवायु परिवर्तनले हिमालय क्षेत्रमा पारेको प्रभावबारे बुझ्न सोलुखुम्बुको स्याङ्बोचे जानेछन् । त्यसपछि गुटेर्रेस ललितपुरस्थित युएन हाउसको कार्यक्रममा सहभागी हुनेछन् ।
सोमबार साँझ नै पोखरा गएर त्यहीँ बास बस्ने र मंगलबार बिहान अन्नपूर्ण सर्किट अवलोकनमा जानेछन् । त्यसपछि पोखरास्थित पुरानो विमानस्थलमा पत्रकार सम्मेलन गर्ने कार्यक्रम तय भएको छ । सोही दिन साँझ भगवान गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी जानेछन् । लुम्बिनीबाट फर्किएर उनले दिउँसो ४ बजे संघीय संसद्का दुवै सदनलाई सम्बोधन गर्ने भएका हुन् । बुधबार उनी संयुक्त राष्ट्रसंघ मुख्यालय फर्किने छन् ।
यसअघि नेपालमा संयुक्त राष्ट्रसंघका तत्कालीन महासचिवहरू ड्याग ह्यामरशोल्ड, ऊ थान्त, कुर्त वाल्दहाइम, हाभियर पेरेज द कोयार, कोफी अन्नान र बान कि मुनले भ्रमण गरेका थिए । नेपाल भ्रमणमा आउँदा उनीहरू सबैजना लुम्बिनी पुगेका थिए । ट्रिग्वे ली र बुत्रोस बुत्रोस घालीले भने नेपाल भ्रमण गरेनन् । उसो त उनीहरूको कार्यकाल एकपटकको मात्रै थियो । नेपाल भ्रमणमा आउने महासचिवहरूले भने दोस्रो कार्यकाल पनि पूरा गरेका थिए ।
अनुभवी कूटनीतिज्ञ गुटेर्रेस
संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेर्रेस पोर्चुगलका पूर्वप्रधानमन्त्री हुन् । उनी १९९५ देखि २००२ सम्म त्यहाँका प्रधानमन्त्री भएका थिए । समाजवादी नेता गुटेर्रेस ७४ वर्षका भएका छन् । उनी संयुक्त राष्ट्रसंघको नवौं महासचिव हुन् । त्यसअघि उनी राष्ट्रसंघको शरणार्थीसम्बन्धी निकायका प्रमुख थिए ।
सन् २०१७ देखि राष्ट्रसंघका महासचिव रहेका उनको यो दोस्रो कार्यकाल हो । राष्ट्रसंघको महासचिवलाई विश्वकै उच्च कूटनीतिज्ञ पनि मानिन्छ । उनै गुटेर्रेस शरणार्थीका लागि संयुक्त राष्ट्रसंघीय उच्चायुक्तको जिम्मेवारीमा रहँदा सन् २००७ मा नेपाल भ्रमणमा आएका थिए ।
अनुभवी राजनीतिज्ञ र कूटनीतिज्ञको छवि बनाएका गुटेर्रेस पोर्चुगलको लिस्वनमा जन्मेका हुन् । भौतिकशास्त्र तथा इलेक्ट्रिकल इन्जिनियर विषय अध्ययन गरेका उनीसँग प्राध्यापनको पनि अनुभव छ ।
