काठमाडौं– श्रम, रोजगार तथा सामाजिक सुरक्षामन्त्री डोलप्रसाद अर्यालले वैदेशिक रोजगारीको क्रममा विभिन्न कारणले विदेशी जेलमा रहेका तथा अस्पतालमा उपचाररत श्रमिकहरुको यथास्थिति पत्ता लगाउन चासो देखाएका छन् । विदेशमा गएर विभिन्न कठिनाइ झेलेका, जेल परेका तथा लामो समयदेखि अस्पतालमा उपचार गरिरहेका श्रमिकहरुको उद्धार र राहतसम्बन्धी जिम्मेवारी पाएको वैदेशिक रोजगार बोर्डका अधिकारीहरुसँग छलफल गर्दै मन्त्री अर्यालले उक्त चासो देखाएका हुन् ।
सोमबार बोर्डका कार्यकारी निर्देशक र कर्मचारीसहितको छलफलमा मन्त्री अर्यालले वैदेशिक रोजगारीको क्रममा विभिन्न मुलुकको बन्दीगृह तथा अस्पतालमा उपचाररत नेपाली श्रमिकको अवस्था तत्काल पत्ता लगाएर जानकारी गराउन निर्देशन दिए । विशेषतः मलेसियालगायत खाडी मुलुकमा गएका नेपाली श्रमिकहरु विविध कारणले विदेशी बन्दीगृह र अस्पतालमा उपचार गराइरहेको जानकारीमा आएको भन्दै मन्त्री अर्यालले उनीहरुको वास्तविकता पत्ता लगाइ उद्धारका लागि पहल गर्नुपर्नेमा जोड दिए ।
वैदेशिक रोजगारीमा रहेका आफ्ना नागरिकको अवस्थाप्रति सरकार जानकार हुनुपर्ने बताउँदै उनले कुनै पनि श्रमिक बन्दीगृहमा पर्नुको कारण र समस्या समाधानका उपाय खोज्न बोर्डको भूमिका महŒवपूर्ण हुने बताए । मन्त्री अर्यालले सबै गन्तव्य मुलुकबाट तथ्यांक संकलन गर्न निर्देशन दिँदै तत्कालै उद्धार, राहत तथा समस्या समाधानको योजना बनाउनुपर्ने बताए । ‘विदेशी अस्पतालमा रहेका श्रमिकहरुको स्थानीय अस्पतालसँग सहकार्य गरी नेपालमा नै उपचार गर्ने व्यवस्था सरकारले मिलाउने छ,’ उनले भने, ‘बन्दीगृहमा रहेका श्रमिकलाई कानुनी उपचारका लागि पनि आवश्यक सहयोग गर्नेछौ ।’ विदेशमा अड्किएका श्रमिकका शवलाई जतिसक्दो छिटो स्वदेश झिकाउने व्यवस्था मिलाउन पनि मन्त्री अर्यालले निर्देशन दिए ।
उनले विदेशमा दुर्घटनामा परेका कतिपय श्रमिकले सम्बन्धित मुलुकबाट पाउने बिमा सुविधाको विषयमा थाहा पाउन नसक्ने भएकाले यसमा पनि बोर्डले आवश्यक जानकारी लिएर पहल गर्नुपर्ने बताए । ‘विदेशी मुलुकले आप्रवासी श्रमिकलाई बिमाको सुविधा प्रदान गरेका हुन्छन्, तर सबै नेपाली श्रमिकलाई यस विषयमा जानकारी नहुन सक्छ,’ उनले भने, ‘त्यसैले धेरै श्रमिक यो सुविधाबाट वञ्चित भएको सुनेको छु, बिमाबापत अर्बौं रुपैयाँ लिन बाँकी रहेको जानकारी पाएको छु, यस्तो सुविधाका लागि पनि बोर्डले पहल गरोस् ।’
श्रमसचिव केवलप्रसाद भण्डारीले बोर्डलाई श्रमिकको कल्याणकारी कार्यमा संवेदनशील हुन आग्रह गरे । ‘बोर्डले श्रमिकको मुद्दामा संवेदनशील नभएको गुनासो छ,’ उनले भने, ‘त्यसैले आफ्नो जिम्मेवारीप्रति सचेत हुनुपर्यो, परिणाम देखिनेगरी काम गर्नुपर्यो ।’ बोर्डका कार्यकारी निर्देशक डा. द्वारिका उप्रेतीले बोर्डको दायित्व, काम कर्तव्य र अधिकारभित्र परेका कार्यलाई प्राथमिकता दिएर काम गरिरहेको बताए । उनले विदेशमा अलपत्र परेकाहरुको उद्धार र मृत्यु भएकाहरुको शव व्यवस्थापन गर्ने र नेपाल ल्याउने कार्य तदारुकताका साथ गरिरहेको दाबी गरे । साथै, विदेशी बन्दीगृह र अस्पतालमा उपचाररत कामदारहरुको यकीन तथ्यांक संकलनमा केही कठिनाइ भए पनि यसका लागि आवश्यक संयन्त्र परिचालन गरी वास्तविता पत्ता लगाउने उनले बताए ।
त्यस्तै, सोमबार नै मन्त्री अर्यालले नेपालका श्रम गन्तव्य मुलुक मलेसिया, कतार, साउदी अरब, युएई, बहराइन, ओमान, दक्षिण कोरिया र कुवेतका श्रम सहचारी तथा श्रम काउन्सिलरसँग श्रमिकको समस्याको विषयमा ‘भर्चुअल’ छलफल गरेको उनको सचिवालयले जनाएको छ ।सोमबार नै मन्त्री अर्याल र अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनको नेपालस्थित कार्यालयका निर्देशक नुमान ओज्कानबीच भेटवार्ता भएको छ । भेटका क्रममा नेपाल र अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनबीच भएका सहकार्यको स्मरण गर्दै निर्देशक ओज्कानले हासिल भएका प्रगतिमा सन्तोष व्यक्त गरेको बताइएको छ ।
मन्त्रालयले एक विज्ञप्ति जारी गर्दै हालै केन्द्रीय श्रम सल्लाहकार परिषद्बाट स्वीकृत भएको अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनका महासन्धी तथा प्रोटोकलहरुलाई अनुमोदन गर्नेसम्बन्धी कार्ययोजना, गन्तव्य मुलुकहरुसँगका द्विपक्षीय श्रम आप्रवासन सम्झौता, अन्तर्राष्ट्रिय श्रम संगठनमा गर्नुपर्ने नियमित र आवधिक प्रतिवेदनलगायतका विषयमा भएको प्रगतिमाथि छलफल भएको जनाएको छ । त्यस्तै आसन्न अन्तर्राष्ट्रिय श्रम सम्मेलनको ११२औं सत्रमा नेपालको सहभागितालाई सार्थक तुल्याउने र सामाजिक न्यायका लागि विश्वव्यापी साझेदारीमा नेपालको सहभागितालाई लिएर निर्देशक ओज्कानले चासो व्यक्त गरेको बताइएको छ । सोही क्रममा गन्तव्य मुलुकमा नेपाली आप्रवासी श्रमिकहरुको अधिकार सुनिश्चित गर्दै वैदेशिक रोजगारीलाई सुरक्षित, मर्यादित, भरपर्दो र आयमूलक बनाउनेसम्बन्धमा सहकार्य गर्ने प्रतिबद्धता दुवैपक्षबाट व्यक्त भएको मन्त्रालयले उल्लेख गरेको छ ।
