काठमाडौं– कुवेत सरकारले आप्रवासी घरेलु कामदारले भिसा परिवर्तन गरी निजी क्षेत्रमा पनि काम गर्न पाउने कानुनी व्यवस्था गरेको छ । कुवेतको यो निर्णयले घरेलु श्रम गरिरहेका नेपालीसहित थुप्रै आप्रवासी कामदारले लाभ लिनसक्ने बताइएको छ ।
कुवेत सरकारले घरेलु कामदारले भिसा परिवर्तन गरी निजी क्षेत्रमा काम गर्न पाउने नयाँ नियम गत जुलाई १४ बाट कार्यान्वयनमा ल्याएको छ । उक्त व्यवस्थाबाट खासगरी घरेलु कामदारको भिसामा त्यहाँ पुगेर अन्य क्षेत्रमा काम गर्न चाहने नेपालीहरुलाई लाभ पुग्ने देखिएको गैरआवासीय नेपाली संघ कुवेतले जनाएको छ ।
संघका वरिष्ठ उपाध्यक्ष दिलकुमार पाख्रिनले घरेलु कामदारको भिसा हुनेले यसअघि पनि जोखिम मोलेर अन्य क्षेत्रमा आकर्षक कमाइ गरिरहेको बताउँदै कुवेत सरकारको पछिल्लो निर्णयबाट सबैभन्दा बढी फाइदा घरेलु कामदारले लिनसक्ने उल्लेख गरे ।
कुवेत सरकारले तय गरेको नियमअनुसार नेपालबाट जाने घरेलु कामदारले दर्ता भएका रोजगारदातासँग कम्तीमा एक वर्ष काम गरेपछि मात्रै भिसा परिवर्तनको सुविधा पाउन योग्य हुने उल्लेख गरिएको छ । खाडी मुलुकहरुमा श्रम कानुनअनुसारको कार्यस्थल सार्ने प्रक्रियालाई गतिशील गराउने उद्देश्यका साथ कुवेत सरकारले भिसा परिवर्तनको नियम ल्याएको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चारमाध्यम बिबिसीले जनाएको छ ।
भिसा परिवर्तनको नियम लागू हुनुले ठूलो संख्यामा आप्रवासी कामदार खुसी भए पनि सीमित कामदारले मात्रै उक्त अवसर पाउनसक्ने कुवेतस्थित नेपाली दूतावासले जनाएको छ । भिसाको वर्गीकरण परिवर्तन गर्न आफूले काम गरिरहेको मालिक वा परिवारको अनुमति अनिवार्य पारिएकाले नेपाली घरेलु कामदारलाई ठूलो फरक नपर्ने बताइएको छ ।
सन् २०२३ को अन्त्यमा सार्वजनिक गरिएको तथ्यांकअनुसार कुवेतमा एक लाख सात हजारबढी नेपालीहरु घरेलु तथा निजी क्षेत्रमा कार्यरत रहेको दूतावासले उल्लेख गरेको छ । ‘कुवेतमा नेपाली घरेलु कामदारको संख्या ३० हजारको हाराहारीमा रहेका पाएका छौं,’ दूतावासका प्रथम सचिव प्रेमराज गौतमले भने, ‘तीमध्ये ९५ प्रतिशतभन्दा बढी महिला कामदार रहेका छन् ।’
नेपालबाट घरेलु कामदारको रुपमा नेपाली महिलाहरुलाई कुवेत जान प्रतिबन्धित भए पनि गैरकानुनी बाटो हुँदै हजारौंको संख्यामा त्यहाँ पुग्ने गरेका बताइन्छ । नेपालबाट गैरकानुनीरूपमा कुवेत पुगे पनि त्यहाँ पुगेपछि व्यक्तिले प्रायोजन गरेर वैधानिक घरेलु कामदारको रुपमा परिणत हुन पाउने व्यवस्था रहेको गौतमले बताए । अनुमतिविना आफ्नो प्रायोजकलाई छाडेमात्र उनीहरू गैरकानुनी हुने उनले जानकारी दिए ।
घरेलु श्रमिकको अत्यधिक माग भइरहेको कुवेतमा भिसा परिवर्तन गरी निजी क्षेत्रमा काम गर्न दिने व्यवस्था ल्याइनु सकारात्मक कदम भएको श्रम तथा आप्रवासनविज्ञ रामेश्वर नेपालले बताए । ‘लामो समयदेखि एकै व्यक्तिको घरमा काम गर्दा आप्रवासी कामदारमा पर्नसक्ने मनोवैज्ञानिक असर कम गर्न यस्तो नियम ल्याइएको हुन सक्छ,’ उनले भने, ‘यसले नेपाली मात्र होइन समग्र आप्रवासी घरेलु कामदारहरु लाभान्वित हुन सक्छन् ।’ यद्यपि कुवेत सरकारले लामो समयदेखि नेपालबाट घरेलु कामदारको माग गरिरहेको अवस्थामा भएको भिसा परिवर्तनको निर्णय सकारात्मक भए पनि कार्यान्वयन हुनेमा उनले आशंका व्यक्त गरे ।
संसद्को तत्कालीन श्रम तथा उपभोक्ता हित समितिले २०७३ चैत २० मा सुरक्षाको प्रत्याभूति नभई नेपाली कामदार (महिला)लाई घरेलु कामदारका रूपमा नपठाउन सरकारलाई निर्देशन दिएको थियो । त्यसयता सरकारले कुवेतलगायत खाडी मुलुकमा घरेलु कामदारको रुपमा जान लगाएको बन्देज अझै कायमै छ । यद्यपि, गैरकानुनी बाटो प्रयोग गरेर घरेलु कामदारको रुपमा कुवेत जाने नेपालीको संख्या ठूलै रहेको विभिन्न अध्ययनहरुले पनि देखाएको छ ।
कुवेतीहरुले अन्य मुलुकबाट जाने घरेलु कामदारभन्दा तुलनात्मक रुपमा नेपालीहरुलाई बढी रुचाउने गरेको बताइन्छ । कुवेतमा पछिल्लो समय घरेलु कामबाहेक सरसफाइका क्षेत्र, सुरक्षा गार्ड, निर्माण क्षेत्र, सुपरमार्केट, व्युटी पार्लर, रेस्टुरेन्टलगायतका क्षेत्रमा पनि थुप्रै नेपालीहरुले काम गरिरहेका छन् । कुवेत नेपालीहरुको श्रम गन्तव्यमध्येको एक हो । वैदेशिक रोजगार विभागको तथ्यांकअनुसार गत आर्थिक वर्षमा नयाँ र पुनः श्रम स्वीकृति लिएर ४० हजार ३६८ जना नेपाली रोजगारीका लागि कुवेत पुगेका छन् । जसमा महिलाको संख्या १० हजार रहेको छ ।
