काठमाडौं– चालु आर्थिक वर्षमा अपराधका घटना बढेको पाइएको छ । नेपाल प्रहरीले सार्वजनिक गरेको पछिल्लो चार महिनाको तथ्यांकमा गत आर्थिक वर्षको तुलनामा अपराधका घटना पाँच प्रतिशतभन्दा बढीले वृद्धि भएको देखिएको हो ।
नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रवक्ता तथा प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक (एसएसपी) विश्व अधिकारीका अनुसार चालु आर्थिक वर्षको कात्तिक मसान्तसम्म विभिन्न अपराधसँग सम्बन्धित १९ हजार ४९८ मुद्दा दर्ता भएका छन् । यो गत आवको सोही अवधिको तुलनामा ५.११ प्रतिशतले बढी हो । गत आवको सोही अवधिमा १८ हजार ९९८ मुद्दा दर्ता भएका थिए । गत आवभरिमा भने ५९ हजार २०३ वटा मुद्दा दर्ता भएका थिए ।
चालु आवको चार महिनाको तथ्यांकले अपराधका घटना बढेको देखाएको छ । प्रविधिको बढ्दो दुरूपयोगबाट सिर्जित अपराधहरू चुनौतीका रूपमा रहेका छन् । विद्यमान स्रोतसाधनको उच्चतम प्रयोग गरी त्यस्ता अपराध नियन्त्रणमा प्रहरी क्रियाशील रहेको छ ।
विश्व अधिकारी
प्रवक्ता एवं प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक, नेपाल प्रहरी
प्रहरी तथ्यांकअनुसार पछिल्लो चार महिनामा दैनिक १६२ वटा मुद्दा दर्ता भएका छन् । ती घटनाहरूमा दैनिक ११७ जनालाई पक्राउ गरी कानुनी दायरामा ल्याइएको प्रवक्ता अधिकारीले बताए ।चालु आवको चार महिनामा दर्ता भएका मुद्दामा सबैभन्दा बढी बैंकिङ कसूरसम्बन्धी छ । बैंकिङ कसूरमा चार हजार ३५९ वटा मुद्दा दर्ता भएको तथ्यांक छ । यस्तै सार्वजनिक हित, स्वास्थ्य, सुरक्षा र नैतिकतासम्बन्धी तीन हजार १४४, आत्महत्या दुई हजार २३६, लागुऔषध एक हजार ६१९, चोरी एक हजार २४२, जबरजस्ती करणी ८२३, ठगी तथा आपराधिक लाभ ६१८, सवारी ज्यान ५७० र ज्यान मार्ने उद्योगमा ३८२ मुद्दा दर्ता भएको तथ्यांकमा देखिन्छ ।
प्रहरी प्रवक्ता अधिकारीका अनुसार कर्तव्य ज्यानमा गत वर्षको चार महिनामा १९३ घटना रहेकामा र अहिले सोही अवधिमा १९२ घटना भएको छ । संगठित अपराधमा मुद्दा बढेको पाइएको छ । संगठित अपराधमा गत वर्ष पाँच रहेकामा अहिले सोही चार महिनाको अवधिमा ३९ वटा मुद्दा दर्ता भएको छ ।जबर्जस्ती करणीमा गत वर्षको चार महिनामा ८०९ वटा रहेकामा यस वर्ष ८२३ वटा मुद्दा दर्ता गरिएको वरिष्ठ उपरीक्षक अधिकारीले जानकारी दिए । उनले कर्तव्य ज्यानतर्फ सबैभन्दा बढी कोसी प्रदेशमा २३.९५ र कर्णालीमा जम्मा छ वटा मुद्दा ३.२५ प्रतिशत दर्ता भएको जानकारी दिए ।
जबर्जस्ती करणीमा सबैभन्दा बढी कोसीमा र सबैभन्दा कम गण्डकीमा घटना घटेको जानकारी दिँदै वरिष्ठ उपरीक्षक अधिकारीले करणी उद्योगमा पनि कोसीमा बढी भएको बताए । उनले बैंकिङ कसुरका घटना बढेको र उपत्यकामा मात्रै ५७.७७ प्रतिशत घटना दर्ता भएको जानकारी दिए ।प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक अधिकारीले अपराधमा वृद्धि भएको तथ्यांकले देखाएको बताए । प्रविधिको बढ्दो दुरूपयोगबाट सिर्जित अपराधहरू चुनौतीका रूपमा रहेको उल्लेख गर्दै उनले विद्यमान स्रोतसाधनको उच्चतम प्रयोग गरी त्यस्ता अपराध नियन्त्रणमा प्रहरी क्रियाशील रहेको बताए ।
आत्महत्याको डरलाग्दो ग्राफ
मुलुकमा आत्महत्याको ग्राफ डरलाग्दो देखिएको छ । नेपाल प्रहरीले सार्वजनिक गरेको तथ्यांकअनुसार यहाँ हरेक दिन २० जनाले आत्महत्या गर्ने गरेको देखिन्छ । जन्मपछि मृत्यु स्वाभाविक हो । तर, अकालमै आत्महत्या गर्ने समस्यामा तीव्र वृद्धि हुनु गम्भीर विषय भएको प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक अधिकारीले बताए । उनका अनुसार सामाजिक अपराध मानिने आत्महत्या हरेक वर्ष बढ्दो छ ।
‘अहिलेको सबैभन्दा ठूलो चुनौती नै आत्महत्या कसरी न्यूनीकरण गर्ने भन्ने हो, किनभने अपराधमध्येमा यो बढ्यो,’ बुधबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा प्रवक्ता अधिकारीले भने ।प्रादेशिकरूपमा हेर्दा आत्महत्याका घटना सर्वाधिक कोसी प्रदेशमा देखिएको छ । कोसीमा पछिल्लो चार महिना (साउन, भदौ, असोज र कात्तिक) मा ४८३ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । यो अघिल्लो वर्षको यही अवधिमा भन्दा आठ जना बढीले आत्महत्या गरेका हुन् ।
लुम्बिनीमा पछिल्लो चार महिनामा ४३३ जनाले आत्महत्या गरेका छन् । त्यसपछि मधेसमा ३९२ जना, बागमतीमा २८६ जना, गण्डकीमा २०३ जना, सुदूरपश्चिममा १७४ जना, उपत्यकामा १६१ जना र कर्णालीमा १०४ जनाले सोही अवधिमा आत्महत्या गरेका छन् । आत्महत्या गर्नेमध्ये ८५ प्रतिशत झुण्डिने गरेको प्रहरी प्रवक्ता अधिकारीले बताए । त्यसपछि १२.६० प्रतिशतले विष सेवन गरेर र बाँकीमध्ये केहीले पानीमा हाम फालेर, औजार प्रयोग गरेर र शरीरमा आगो लगाएर आत्महत्या गर्ने गरेको प्रहरीले जनाएको छ ।
आत्महत्याका धेरै कारणमध्ये जैविक कुरा, मानसिक रोग, शारीरिक, मनोसामाजिक, मनोवैज्ञानिकजस्ता कारण हुने प्रवक्ता अधिकारीले बताए । यीबाहेक सामाजिक, सांस्कृतिक र आर्थिक कारणले पनि आत्महत्या गर्ने गरेको देखिएको छ । यसमा किशोरकिशोरी बढी हुने गरेको पनि प्रहरीले जनाएको छ ।
पछिल्लो चार महिनामा देशभर दुई हजार २३६ जनाले आत्महत्या गरेको तथ्यांक छ । त्यसमध्ये एक हजार ९०१ जनाले झुण्डिएर आत्महत्या गरेको उल्लेख ख । विष सेवन गरेर ३०४ जनाले, हामफालेर १६ जनाले, पानीमा हाम फालेर सात जना, औजार प्रयोग गरेर पाँच जना र शरीरमा आगो लगाएर तीन जनाले आत्महत्या गरेको प्रवक्ता अधिकारीले बताए । गत वर्ष सात हजार २२३ जनाले आत्महत्या गरेका थिए । स्थिति यही हुने हो भने आत्महत्याको घटना यस वर्षअघि बढी हुने भन्दै अधिकारीले आत्महत्या न्यूनीकरण गर्न चुनौती थपिएको बताए ।
आत्महत्यापछि बढ्दो अपराधको रूपमा देखिएको बलात्कारजन्य घटना हो । पछिल्लो चार महिनामा बलात्कारका ८२३ वटा घटना घटेका हुन् । यसलाई आधार मान्दा हरेक दिन सातवटा बलात्कारका घटना दर्ता हुने गरेको देखिएको छ । तर, प्रहरी प्रवक्ता अधिकारी भने नागरिकमा बढ्दो चेतना पनि घटना बढी दर्ता हुनुको कारक ठान्छन् । उनले भने, ‘पहिले यस्ता घटना समाजमा लुकाइन्थ्यो । अहिले नागरिकमा चेतनास्तर वृद्धि हुँदा प्रहरीकहाँ पुगेर न्यायको लडाइँ लड्नेहरू बढेर पनि घटना धेरै भएको हुन सक्छ ।’
प्रदेशगतरूपमा हेर्दा पछिल्लो चार महिनामा कोसीमा १९५ वटा बलात्कारका घटना भएका छन् । यो देशको अन्य प्रदेशमा भन्दा धेरै हो । कोसीपछि लुम्बिनीमा १४४ वटा, उपत्यकामा १२४ वटा, मधेसमा ८८ वटा, बागमतीमा ८१ वटा, सुदूरपश्चिममा ६६ वटा, गण्डकीमा ६५ वटा र कर्णालीमा ६० वटा बलात्कारका घटना सोही अवधिमा भएका छन् ।नेपाल प्रहरीका अनुसार हत्या घटना पनि कोसीमा बढी देखिएको छ । चालु आर्थिक वर्ष २०८१÷०८२ को पहिलो चार महिनामै कोसीमा ४६ जनाको हत्या भएको छ । कोसीपछि हत्या घटना बढी भएको प्रदेश मधेस देखिएको छ, जहाँ पछिल्लो चार महिनामा ३४ जनाको हत्या भएको प्रहरीको तथ्यांकले देखाएको छ । त्यसपछि क्रमशः बागमतीमा २८ जना, लुम्बिनीमा २७ जना, गण्डकी २१ जना, सुदूरपश्चिममा १७ जना, काठमाडौं उपत्यकामा १३ जना र कर्णालीमा छ जनाको हत्या भएको छ ।
अधिकांश हत्या आवेशप्रेरित भएको अनुसन्धानपछि खुलेको प्रहरी प्रवक्ता अधिकारीले बताए । उनले भने, ‘योजनाबद्ध ढंगले भएका हत्या घटना कम छन् । तर, आवेशप्रेरित हत्या घटना बढी देखिएको छ ।’तत्काल उठेको रिस थाम्न नसकेपछि आवेशमा आएर गरिने हत्यालाई आवेशप्रेरित हत्या घटना भन्ने गरिन्छ । कोसीमा हुने गरेको अधिकांश हत्या घटना ‘आवेशप्रेरित’ नै देखिएको प्रहरीले जनाएको छ । प्रहरीका अनुसार यस्ता घटनामा संलग्नमध्ये धेरैचाहिँ आफन्तहरू नै देखिएको छ । यसबाहेक लागुऔषधका घटना पनि कोसीमा धेरै हुने गरेको पाइएको छ । यहाँ पछिल्लो चार महिनामा ४६६ वटा लागुऔषधको मुद्दा कोसी प्रदेशमा दर्ता भएका छन् । यसपछि उपत्यकामा २३२ वटा, लुम्बिनीमा २१८ वटा, मधेसमा २१७ वटा, सुदूरपश्चिममा १९४ वटा, बागमतीमा १५४ वटा, गण्डकीमा ९८ वटा र कर्णालीमा ४० वटा लागुऔषधका घटना भएका छन् ।
